استرس و ریزش مو دو موضوع مرتبطی هستند که برای بسیاری از افراد موضوع نگرانی و اهمیت دارند. هنگامی که ما درگیر استرس های روزمره زندگی می‌شویم، اثرات آن بر سلامتی بدن ممکن است تاثیرگذار باشد.اما آیا استرس می تواند بر روی فرآیند رشد و حفظ موها تأثیر بگذارد و به ریزش مو ها منجر شود؟ در این بلاگ از سایت ورلدکت ،به سوال اینکه آیا استرس می‌تواند باعث ریزش مو شود، انواع مختلف ریزش مو مرتبط با استرس ، و چه کارهایی می‌تواند برای مدیریت ریزش مو مرتبط با استرس انجام داد، پاسخ می‌دهیم.
آیا استرس باعث ریزش مو می شود ؟
انسان معمولاً روزانه بین 50 تا 100 تار مو از دست می دهد.دلیل همه ریزش مو ها به دلیل استرس نیست، اما یک فرد ممکن است زمانی که استرس شدید تجربه می‌کند، به طور قابل توجهی بیشتر مو های خود را از دست دهد.
همبستگی معتبری بین استرس و ریزش مو وجود دارد. ریزش مو ناشی از چندین عامل است، از جمله عوامل محیطی و ژنتیکی.
هرچند استرس حاد سیستم ایمنی را تقویت می‌کند، استرس مزمن آن را سرکوب و فعال‌تر می‌کند، که منجر به التهاب می‌شود.
استرس مداوم و مزمن می‌تواند باعث التهاب در داخل یا دور فولیکول مو شود که می‌تواند از طریق واسطه های هورمونی و نورو ایمیون مانند کورتیزول و هورمون های تحریک کننده کورتیکوتروپین مکانیسم‌های آن را مختل کند.
رشد مو شامل سه مرحله است:
- Anagen : فاز فعال که موها از فولیکول ها رشد می‌کنند.
- Catagen : فازی که موجب مرگ یا کوچک شدن (آپوپتوز) فولیکول در پایه مو می‌شود.
- Telogen : فاز استراحت که در آن فولیکول مو خوابیده است و رشدی ندارد. در این فاز، سلول های بنیادی غیر فعال هستند و موها راحت تر می ریزند.
تحقیقی در سال 2021 بر روی موش ها نشان داد که حذف غده های آدرنال ، که هورمون های استرس ضروری را در موش‌ها و انسان‌ها تولید می‌کنند، منجر به چرخه رشد سریع مو شد. موش‌ها را به استرس ملایم در مدت چند هفته تحت‌فشار قرار داد، که منجر به افزایش سطوح هورمون استرس (کورتیکوسترون) و کاهش رشد مو شد.
همچنین، فولیکول های مو در فاز طولانی استراحت (تلوژن) بودند. به اضافه اینکه کورتیکوسترون از ترشح مولکولی که سلول های بنیادی فولیکول مو را فعال می کند، از مجموعه سلول ها (پاپیلای پوستی) در زیر سلول های بنیادی جلوگیری می کند.
انواع ریزش مو ناشی از استرس
سه نوع ریزش مو مرتبط با استرس با سطوح شدید استرس در ارتباط هستند.
1 . Telogen effluvium
تلوژن افلوویوم به معنی ریزش موهای زیاد در مرحله استراحت (تلوژن) است. در پوست سر یک فرد معمول، 85% مو در حالت اناژن (رشد) و 15% در حالت تلوژن (استراحت) قرار دارند. برخی عوامل استرس طبیعی باعث می‌شوند که 70% از موهای اناژن به حالت تلوژن منتقل شوند که این امر می‌تواند به ریزش مو منجر شود.
طبق گفته آکادمی پوست آمریکا (AAD)، تلوژن افلوویوم یا ریزش بیش از حد مو در میان افرادی که استرس شدید را تجربه می کنند رایج است. عوامل استرس زای رایج عبارتند از:
- کاهش وزن زیاد
- زایمان
- استرس های شدید زندگی مانند از دست دادن شغل، طلاق، مرگ
- تب بالا
- بهبودی از بیماری
- قطع مصرف قرص های ضد بارداری
عوامل دیگری که ممکن است تحریک‌کننده باشند شامل:
- بیماری های سیستمیک
- جراحی های بزرگ
- دارو ها
- کمبود های تغذیه ای
این ریزش معمولاً ۳ ماه پس از وقوع عامل استرسی رخ می‌دهد. به طور معمول خودمحدود است و تقریباً ۶ ماه ادامه دارد. telogen effluvium مزمن بیش از ۶ ماه طول می‌کشد.
2 . Alopecia areata
آلوپسی آره آتا شامل حمله سیستم ایمنی بدن به فولیکول های مو در مرحله اناژن است که باعث می‌شود آن ها به مرحله کاتاژن بروند. از آنجایی که سلول های بنیادی در فولیکول ها آسیب نمی‌بینند، فولیکول های مو به بازسازی خود ادامه می‌دهند و چرخه مو ادامه می‌یابد.
از نظر بالینی، این بیماری به صورت نواحی کوچک طاس روی پوست سر یا سایر قسمت‌های بدن ظاهر می‌شود و ممکن است منجر به از دست رفتن کامل مو های پوست سر یا بدن شود.
عوامل محیطی نقش مهمی در توسعه این بیماری دارند. برخی از افراد حوادث استرس زای زندگی را نیز به عنوان عوامل مهمی که باعث ایجاد این شرایط می‌شوند، در نظر می‌گیرند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد عوامل ژنتیکی نیز ممکن است در توسعه آلوپسی آره آتا نقش داشته باشند.
3 . Trichotillomania
تریکوتیلومانیا ، یا اختلال جذب مو ، شامل کشیدن مکرر مو ها در هر نقطه‌ای از بدن است. این اختلال جزء اختلال وسواسی-اجباری (OCD) محسوب می‌شود. افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا از دستان، پینسترها یا دستگاه‌های دیگر برای کشیدن مو های خود استفاده می‌کنند.
دلیل دقیق تریکوتیلومانیا هنوز مشخص نیست، اما بسیاری از افراد گزارش داده‌اند که قبل از رفتار کشیدن موها ، وقوع یک حادثه استرس‌زا را تجربه کرده‌اند. این ممکن است به عنوان مکانیزم تسلط شخص به استرس و اضطراب عمل کند.
درمان ریزش مو ناشی از استرس
درمان ریزش مو مرتبط با استرس بستگی به نوع ریزش مویی دارد که فرد تجربه می‌کند.
1 . درمان تلوژن افلوویوم
تلوژن افلوویوم حاد خود محدودکننده است و معمولاً پس از درمان علت زمینه ای برطرف می شود برخی تحقیقات نشان می‌دهند که داروی ماینوکسیدیل می‌تواند به افرادی که مبتلا به تلوژن افلوویوم مزمن هستند کمک کند. با این حال، نیاز به تحقیقات بیشتری است تا اثرات کامل آن بر روی ریزش مو را تأیید کند.
2 .درمان آلوپسی آره آتا
شواهد محدودی دربارهٔ کارایی درمان های آلوپسی آره آتا وجود دارد، اما پزشکان پوست از کورتیکواستروئید های موضعی به عنوان درمان اولیه برای این بیماری تجویز می‌کنند.
پزشکان پوست در کودکان زیر ۱۰ سال ممکن است کورتیکواستروئیدهای موضعی و در افراد بالغتر از ۱۰ سال با آلوپسی قطعه ای تزریق کورتیکواستروئید ها تجویز کنند.
متخصص پوست ممکن است ایمونوتراپی موضعی را برای افراد مبتلا به آلوپسی گسترده (بیش از 50 درصد ریزش موی سر) تجویز کند. با استفاده از این درمان، 74.6 درصد از افراد دارای آلوپسی تکه تکه رشد مجدد مو را تجربه کردند و 54.4 درصد از افراد مبتلا به آلوپسی توتالیس رشد مجدد مو را نشان دادند. با این حال، 38.2 درصد از افراد نیز عود آلوپسی خود را تجربه کردند.
3 . درمان تریکوتیلومانیا
پزشکان پوست ممکن است از چندین استراتژی درمانی برای کمک به مدیریت تریکوتیلومانیا استفاده کند. در کودکان، روش های محافظه کارانه مانند استفاده از دستکش یا جوراب برای پوشاندن دست ها و کوتاه کردن مو ها می تواند کمک کننده باشد.
آموزش تغییر عادت ، که بر پایه درمان رفتاری شناختی (CBT) استوار است، به شخص کمک می‌کند تا انحرافات شناختی و رفتارهای نامناسب مرتبط با آن ها (کشیدن مو) را شناسایی کرده و تغییر دهد.
نکات مدیریت استرس
تعدادی از تکنیک های مدیریت استرس می‌توانند به فرد کمک کنند که با استرس برخورد کند، از جمله:
- تنفس جعبه ای
- تصویرسازی هدایت شده
- آرام‌سازی پیشروندۀ عضلانی
در زیر سایر نکات مدیریت استرس وجود دارد که می تواند به کاهش استرس و کاهش احتمال ریزش مو در اثر استرس کمک کند:
- خوردن غذاهای مغذی و متعادل
- خواب کافی و با کیفیت
- پرهیز از تنباکو ، الکل و مصرف مواد
- اختصاص زمان به انجام فعالیت های لذت‌بخش
- بیان نگرانی ها و مشکلات به دیگران
- برقراری ارتباط با جوامع یا سازمان های مذهبی
- تلاش برای مدیتیشن یا گذراندن وقت در محیط طبیعی
- درخواست کمک حرفه ای در صورت لزوم
سایر علل ریزش مو
بسیاری از دلایل بالقوه دیگر برای ریزش مو وجود دارد. این شامل:
- ریزش موی وراثتی
- درمان سرطان
- سن
- موارد مخرب درمان مو
- عدم تعادل هورمونی ناشی از شرایطی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
- عفونت پوست سر
- پسوریازیس پوست سر
- دارو
- بیماری تیروئید
- کمبود مواد مغذی مانند آهن و ویتامین D
سخن پایانی
ریزش مو ممکن است به دلیل انواع مختلفی از عوامل اتفاق بیافتد، از جمله استرس. چندین نوع ریزش مو مرتبط با استرس وجود دارد. نتایج آن‌ها می‌تواند از ریزش موی کوتاه‌مدت و خودمحدود تا ریزش مو دائمی و غیرقابل برگشت باشد. شناسایی علت ریزش مو و درخواست درمان مناسب بسیار حیاتی است.
درمان بستگی به علت اصلی دارد و ممکن است شامل تغییرات در سبک زندگی، داروها، درمان های موضعی و ایمونوتراپی باشد. تکنیک های مدیریت استرس مانند تنفس جعبه ای نیز می‌توانند به مدیریت استرس کمک کرده و خطر ریزش مو را کاهش دهند.